Cumula-cula'o io Wa Ode Samiyra
Ta'u 1978
Da'apo rekamano
Saade wakutuu raja ilako lumili i rahano La Misi-misikini, imo'iliako mojanji te La Misi-misikini. Sateusoano i rahano La Misi-misikini, La Misi-misikini itehingka kai pecukana i raja, “He, raja, mileu mohapai ri'ai?” Raja ilawani, “Isee umemee La Misi-misikini, ungkude a'ai kuleu moiko, daho tujuangku moiko.” La Misi-misikini ipecukanamo, “Io hapa'inda tujuamiu moiko a'iko?” Ko'unimo raja, “Ungkude a'ai, beku pojanji te ingko'o keu ehe.” La Misi-misikini ipecukana, “Io hapa bo pinojanjiakonto a'iko?” “Ngkaa'ai La Misi-misikini, ke teleu ananto ilahiri topakawi'inda. Keo anau io tama, kao anangku io cina, topakawi'inda, tewalia ngka'ikomo duka.” Pojanjindo a'iso ndopekalaha'akonomo orua'inda. “Ako keo cina orua'inda topapebela'inda, te ke io tama orua'inda topapewali'inda.”
Nai lembahi a'iko, ilahirimo anano La Misi-misikini, pociba'ako io tama. Sai poronge a'iko, io raja ipodo'a, sio-sionomo kei lahiri anano io cina. Do'ano raja a'iso ipokonteleuho, ilahirimo anano io cina. Raja imolili to’u. Anano La Misi-misikini ndongeehakono La Misi-misikini duka, anano raja ndongeehakono Sitti Maria.
Nai lembahi a'iko La Misi-misikini te Sitti Maria ndo'owo-owose'etemo, ndopejoaramo ndopesaka'i. Wakutuu a'iso Sitti Maria sauri kasanaano pejoara te La Misi-misikini, ngkanamo a'iso duka La Misi-misikini, nahina isanaa ke hina bei bawali te Sitti Maria.
Salemba-lembahino ndoowosemo, Sitti Maria bendo pa'usumo tamano sumikola. Pepu'u wakutuu a'iko La Misi-misikini ikuanimo cinano, “Io Sitti Maria bendo pasikola'omo, ungkude gaungku usumo sumikola duka peronga-ronga te Sitti Maria.” Sai poronge a'iso cinano La Misi-misikini ipogaumo, “Ngkaumpehanomo ka bou te'usu sumikola, ingkita a'ai io misikini to'u i ri'ai te io pakeau hina ida'a. Te io Sitti Maria a'iso io anano raja kaea to'u.”
Sabucuno a'iko La Misi-misikini itenamo cinano bei ponseuhakono sawuno pamembalio sala te baju. Taeno La Misi-misikini, “Seuhaka'aku sawungku a'ai bo sala te baju, daasisimo ka hina kupesawu keku pocuri, sumano kaku usumo sumikola te Sitti Maria.” Cinano ilaha'akono ehe'ano anano, kai alao sawuno bei seuho bo sala te baju. Sitti Maria wakutuu a'iso i'usumo sumikola. Samondono pakeano i'usumo La Misi-misikini sumikola peronga te Sitti Maria, tendo bawali ndopekamaasiako to'u-to'u. Sitti Maria sameha icia'o hapa-hapa pinaraluuno La Misi-misikini.
Saade wakutuu raja ilako i rahano La Misi-misikini, ri'asoa iontoho La Misi-misikini damocuri, nahina ipesawu. Iko'unimo raja i cinano La Misi-misikini, hapai ka hina ipesawu ipocuri. Cinano ilawani, “Inade hinamo ida'a sawuno, rounomo to'arimo sumeuho baju te sala bei te'usu'ako sumikola peronga te Sitti Maria, anamiu raja.” Saporongeno kangkuanino cinano La Misi-misikini, tei maasi i La Misi-misikini a'iso, rounomo ito'orio potae io La Misi-misikini a'iso io bo ana moniano. Sabucuno a'iko raja ipo'alaakonomo pakea, kai cia'akono bo La Misi-misikini. Io raja te cinano La Misi-misikini imoiko to'umo rounomo pi'aloano ndo'arimo mojanji bendo pompakawi anando. Sa'arino a'iso io raja ibansulemo i rahano.
Ngkanamo a'iso La Misi-misikini te Sitti Maria ndobawali te ndope'andea moiko, te salemba-lembahino ndo'owosemo ndo'anatamamo tendo randaamo. Isauri pekamaasiakondo te idumaamo larondo samia samia ahirino ndopeka'ehe-ehemo. Bangu-banguno bei pokonteleuho namu-namuno mia owosendo pepu'umo itewungkahi. La Misi-misikini te Sitti Maria sameha ndolako lumili ndo'oru-orua, ndopeka'umba'umba. Orua'inda mia owosendo sauri kasanaando ndo'onto anando ndobawali moiko te ndopekamaasiako.
Saade wakutuu La Misi-misikini te Sitti Maria indade meka'ehe-ehe, iteleumo samia kaptenno kapala te kapalano. Kapten a'iso i'umpa i kampo a'iso kai kolingka-lingka bei po'onto-onto kakesano kampo a'iso. Pociba'ako ipo'onto samia randaa mokesa to'u. Randaa a'iso io Sitti Maria anano raja i kampo a'iso. Kapten a'iso ipu'umo umehe-eheo, tei pekaku bei tewali'akono. Rounomo ka'ehe-eheno a'iso, sameha ikecewa te imopii larono kei onto'inda Sitti Maria te La Misi-misikini indade kolingka-lingka ndo'oru-orua. Kapten a'iso kadimo ikaa-kaa larono te indade.
Larono a'iso Sitti Maria imo'iliako kapala owose ngkanao kapalano kapten a'iso. Ehe'ano a'iso ikuani'ako tamano, te io tamano i'ehe. Ndoboboihomo kaptenno kapala itonia bendo tena'o moweweu'akono kapala bo anano. Kaptenno kapala a'iso sauri kalihino po'awa kaboboi minai raja, rounomo anano raja daumehe-eheo. Ihulemo kapten a'iso umawa raja.
Wakutuuno i rahano raja, i'ontoho Sitti Maria ipekasansa-sansa i woino, sampe kapten a'iso itebulengke matano umonto-ontoho, ateno, huleno, ikohumba-humba ngkanaomo hapa, sampe kai halia duka. Kapala bo wineweuno kapten a'iso ndopekalaha'akonomo. Sameantano kapten a'iso pepu'umo moweweu kapala i tampano poweweu'ano kapala.
Wakutuuno kapten a'iso dakumaraja La Misi-misikini te Sitti Maria sadia ndolako umonto-ontoho, kando pa'onto-onto wutondo i kapten a'iso kando poga-pogau. Anu a'ai sampe kapten a'iso hina isanaa, ikaa-kaa larono duka tei pepu'umo imasingki te La Misi-misikini, rounomo ito'oriomo potae Sitti Maria te La Misi-misikini indade meka'ehe-ehe. Kapten kapala a'iso ito'orio, io tama umehe'eheno Sitti Maria a'iso io tama misikini, te ito'orio potae io wutono ikaea. Ngkanamo a'iso mingkundo Sitti Maria te La Misi-misikini a'iso te kapten, kabilanga indade umanu-anuo.
Mau duka ngkaa'iso rounomo iowose larono te anano raja a'iso sadia ipohalu sababu. Iariako kumaraja kai pelo-peloo, ipakeomo wakutuuno moi-moiko, bo lumako i rahano tamano Sitti Maria bei paleuhako namu-namuno i raja.
Nai lembahi a'iko kapala wineweuno imondomo. Kapten a'iso bei bansulemo i lipuno, bei bansule mongkuani rajando te saluwuo sahinaahakono bei kawi te anano raja i lipu teleuhano itonia. Te bei po'ala kamondono kawi'ano, maupo samononahamo hinapo iteto'ori bendo eheo.
Wakutuu a'iso duka La Misi-misikini mo'iliako to'u bo mo'onto lipu rumame, te bei lahamo kapten kapala a'iso kei lingka'ako. Kapten a'iso bei lingkamo, isawiki kapala wineweuno itonia.
Sabucuno La Misi-misikini ilakomo mesango i raja te cinano Sitti Maria, bendo ehesako bo lumingka te kaptenno kapala a'iso. Raja te cinano Sitti Maria hina ndo'ehesakono, rounomo ndomengkiri'ako baraako ipepateo kaptenno kapala a'iso, rounomo kapten a'iso inaa-naa larono te inade. La Misi-misikini igaga, gauno bei lingka, ahirino ndo'ehesakonomo bo lumingka.
Hinapo ilangka icia'indamo saboe memea i cinano Sitti Maria, kai ko'uni, “Minaaomo bana a'ai, kei baliako waranaano bana a'ai membali mobula koma'ana kumatemo, ako ke da dahopo memea koma'ana ungkude tora-tora.”
Sabucuno a'iko duka cinano Sitti Maria icia'omo opicu oliso pae, kai ko'uni duka, “Ala'omo pae a'ai kau naa'o moi-moiko, isee ubasiako, bo ajimau.”
Sa'arindo kumogaugau, kapala bo sinawikindo bei helamo, ilakomo La Misi-misikini, ndowawaio raja te cinano Sitti Maria, te wutono duka Sitti Maria, kando pekapesango'i.
I tongano lingka'ando wakutuuno La Misi-misikini damocuri, kapten a'iso ileu i horino La Misi-misikini bei basiakono i tahi. Ako wakutuuno kapten a'iso bei gegere umengka'o, iwangumo La Misi-misikini, te io kapten a'iso ipolai. Wakutuu nsuereno kapten a'iso ileumo duka umokudahi La Misi-misikini i mentonga'aluo wakutuuno damocuri monoko, kai engka'o nsamata kai cunanio i tahi, kaipamagaaho kapalano, maka icuunamo La Misi-misikini i tahi.
Kapalano kapten itonia ipamagaa turusu, te io La Misi-misikini ndopoko'ehe'eheomo, kai kodongi-dongi i tahi kai konangi-nangi sabaramo mohalu kasalamati'ano. Nai lembahi a'iko ipo'ontomo saboto kapala mobula, kabilanga damorope i inade, imolihimo rounomo iponamisimo bei toramo. Nai lembahi a'iko iteleumo kapala itonia, ako sateleuno kua'iko inao kapala ako io sa'ulu bawu bula owose. Sabucuno bawu a'iso ipecukanamo, “Hapai ka ingko'o ri'ai, La Misi-misikini?” La Misi-misikini ilawani, “Ngka'ai cula-culano kaku dumaa i ri'ai. Ungkude a'ai beku lako i lipu rumame, kumo'iliako mo'onto. Ako i tongano lingka'amai, ibasiako'aku kaptenno kapala wakutuuuno ungkude mocuri ntonga'alo. Sabucuno kapala a'iso ibintani'aku.”
Sai poronge kataranga aiso, bawu a'iso ipecukanamo duka, “Ke ngkaa'iko, i mainamo bou lako ngkangka'ai? Bou bansulemo i lipuu atawa bou turusu i lako'au?” La Misi-misikini ilawani, “Beku torusu i lipu rumame rounomo gaungku beku po'onto.”
Sabucuno bawu bula a'iso ipogaumo, “Ke ngkaa'iko iseemo umemee, aripo kuculangiko.” Bawu a'iso itenamo La Misi-misikini bei sawi i torukuno, bei leopakono i puri ntahi. La Misi-miisikini ipoonemo sumawi i torukuno bawu a'iso kai wawaio i lipu lako'ano. Kadi pia-pia wakutuu ndoteusoamo ri'asoa kando poone i ngapa. Sa'arino a'iko bawu bula itenamo bei pohea sawini ihino. Ipo'alamo ihino bawu a'iso, sabucuno a'iko iko'unimo bawu a'iso i La Misi-misikini, “Keu po'awaako kaseke kadimo ucunuo ihingku a'iko, maka beku leu.” Sa'arino a'iko ilingkamo bawu a'iso.
I ngapa a'iso ipo'onto mia damoweweu kapala kai pecukana, “Hapai i lipu a'ai hina irame, maka kuporonge cula-cula kua'iko lipu a'ai io lipu rumame.” Sabucuno mia a'iso ikuaniomo, “Ngkaa'ai, ana, lipu a'ai hinamo irame ngkangka'ai rounomo anano raja damopii mokora. Saluwuo dotoro, wolia te mantiri hinamo ndotambo'o. Ngkangka'ai indademo i laro katorungku. Io raja hinamo iparacaea'inda, indade a'iso io mia mewuci. Indade hina imembali ndolimba ke io ana raja hinapo itambo.”
Iporonge kataranga a'iso, La Misi-misikini ipogaumo, “Miahako a'iko bendo salamatimo te bendo limbamo minai katorungku. Rounomo ungkude beku tambo'o kapiino anano raja.”
Saporongeno gauno a'iso, sabucuno mia a'iso ikuaniomo potae inade iporonge kangkuani minai raja, inai-inai tumambo'o kapiino anano bei pakawi'inda te anano a'iso. La Misi-misikini iko'unimo duka, “Ungkude beku tambo'o. Hulemo kuanio raja a'iko potae ungkude ku'ehe bo pumakulio.” Ihulemo mia a'iso mongkuani i raja, potae daho ana, io minaa'ano hina ndoto'orio, iko'uni bei tewaliakono bo pumakulio.
Sateusoano i ri'ita, i laporomo i raja, daho mia bo mokopakulio anano. Raja ipecukana, “Dai maina ana a'iko? Lakomo boboiho, kau tena'o bei leu umawa ungkude.” Mia lumaporono a'iso bansulemo umawa La Misi-misikini bei huleako buma'awa te raja. Ndolakomo ndosawi i oto, kadipo wakutuu a'iso La Misi-misikini ipo'onto oto lumingkano i lipu a'iso.
Miahako lumeusino La Misi-misikini ndoteuruamo, kando boboihomo La Misi-misikini bei ba'awa te raja. La Misi-misikini itena'indamo, “Mihulemo peri'ou i rahano raja, aripo kaku hule,” kai pomoni colo, kando bansule miahako a'iso.
Sando bansule, La Misi-misikini iponcunumo ihino bawu inalano itonia, kai wooho woono io bawu lumingkano itonia, kai leu umawa La Misi-misikini. Sabucuno bawu a'iso ipecukanamo i La Misi-misikini, “Io hapa sinusa'akou?” La Misi-misikini i lawani, “Itonia ungkude ku'arimo gumau'o beku tambo'o kapiino anano raja. Miahako pumakuli'o indademo i laro katorungku, rounomo hina ndotambo'o.”
Sabucuno bawu a'iso itena'omo bei pohea ihino bo pakulino. Bawu a'iso ipogaumo, “Ke bou pakuli'oako kadimo ugogiri'akono ihingku a'ai i maina-maina batotoano mopiihano, maka bei tambo.” Sa'arino kumuani'akono carano, bawu a'iso ilingkamo pendua.
Nai lembahi a'iko ndoteleumo miahako itonia bumoboiho bei hule'ako pumakuli anano raja. Larono a'iko ndocia'opo pakea, rounomo pakeano imoberemo saluwuo. La Misi-misikini i'alaomo kai pakeo, kando hule i rahano raja. Sateuraano i rahano raja ndokaduduomo raja, La Misi-misikini ndotena'omo raja bei pakuliomo anano. Ako La Misi-misikini hina imosega ke kadi samia-miano. Randaano raja mopiino a'iso dai laro kulambu picu ntapi. Ko'unimo raja, “Iseemo umemee, kei tamboako maka bei membalimo mia rahau.”
Maka i'usumo La Misi-misikini pumakulio. Iontoho anano raja a'iso hinamo ikodiu te ipogau. La Misi-misikini icukana'omo, “Dai maina mopiihano i botou?” Anano raja nahina ilawani mau de'ete. Sabucuno La Misi-misikini igogiri'akonomo ihino bawu itonia sabotoo wutono sampe ihino bawu a'iso ipuramo saluwuo. Nai lembahi a'iko ana a'iso ipepu'umo cumo'ori larono te iwangumo minai pocuri'ano, kai gora, “Ai maka kaluhoongku, migegeremo kamiponahu. Ungkude, gaungku beku pongkaa.” Ndoponahu'akonomo kando cia'o mongkaa. Maka itambomo anano raja itonia te io raja isauri kalihino, rounomo anano pinalaengando itonia bei matemo itambomo.
Randaano raja a'iso salemba-lembahi satambo-tambo, tei lolompomo pendua. Maka ndopakawi'indamo. Raja mojanjino itonia ndopakawiomo La Misi-misikini te io anano minaasiakono, te io kerajaan ndocia'akono duka inade. Wakutuuno a'iso kapten kapala bumasiakono La Misi-misikini hinapo iteleu.
Nai lembahi a'iko kaptenno kapala kadipo iteleu i lipu a'iso, La Misi-misikini membalimo rajano. Kapten a'iso itolaimo raja bei paleuhako namu-namuno. Ilaporo potae io lineuhakono a'iso bei leu mo'ala kamondono kawino te anano raja inehe-eheno i lipu teleuhano. Kapten a'iso hina ito'orio potae io raja tinolaino itonia io La Misi-misikinimo binasiakono i tahi. Kapten a'iso inamu-namu bo bumoboi rajando bei lakoako i kawi'ano. Raja ilaha'o pomonino te isandata bo humule te bei membali walino.
Raja itena'indamo bendo hule mperi'ou, raja aripo kai hule. Kapten kapala te saluwuo sahinaahakondo ndohulemo, io raja kadipo bei poweweu sinsi bulawa kai mataiakono opicu oliso pae cinia'akono cinano Sitti Maria wakutuuno bei lingka. Samondono ihulemo raja i lipu kawi'ano kaptenno kapala a'iso iponsawiki helikopter, kando sabu i horino rahano cinano mata malo. Wakutuu a'iso i'ontoho i kawi'a irame to'umo. Wakutuuno kapten kapala iteleu La Misi-misikini hinamo ida'a, te ndorahiakono imatemo ibasiakono kaptenno kapala a'iso. Kawi'ando bendo tampu'uhomo, ndolakomo bumoboiho raja tumeleuno itonia bei leuako humadirio, kawi'ano kaptenno kapala te anano raja.
Ileumo raja te mia rahano mokesano i ri'iso. Ndopatotoro'inda. Raja te mia rahano ndototoro bahori. Wakutuu a'iso anano raja imopiimo larono, nahinamo ipekakesa'o wutono ngkana sahapao, rounomo hina i'ehe bendo pakawio te kapten a'iso. Satototono raja, ipina'imo cinano Sitti Maria kai pekaa-kaahio raja a'iso. I'ontoho i limano raja a'iso daho saade sinsi bulawa komata'ako opicu oliso pae. Sai onto a'iso ipepu'umo rumagu, te irahiakonomo raja humadirino a'iso io La Misi-misikinimo lumingkano te kaptenno kapala.
Sabucuno ilakomo pumisilaa bana ninaano, pociba'ako waranaano io memeapo. Cinano Sitti Maria ilakomo bumoboiho Sitti Maria bei pina'i misilaa'o raja a'iso, io La Misi-misikini kao inao. Sitti Maria ipina'imo marakisa'o, tei ontoho duka sinsino komata'ako opicu oliso pae, kai pisi-pisilaa'o duka woino, tei pacindahomo potae io raja a'iso io La Misi-misikinimo monona. Sai to'orio potae io La Misi-misikinimo minaasiakono, ilakomo mebaho kai pakeo saluwuo pakea moikono, kai pina'i pendua tei lausako tumotoro i ina mpuhano raja La Misi-misikini itonia. Kai ko'uni, “Ungkude hina beku kawi te kapten a'iko, ungkude beku kawi te raja a'ai. Raja a'ai io La Misi-misikini samporangku pi'aloano, ilembahimo kusiko-sikorio.” Sai onto kajadia a'iso, kapten kapala bo kumawino itonia ipusi, kai ensehio kawi'a a'iso ilako i kapalano kai pepate wutono.
Ahirino La Misi-misikini jumadino raja kumomiarahano itonia ikawimo duka te Sitti Maria. Pepu'u wakutuu a'iso ndomolihimo mia owosendo rounomo Sitti Maria te La Misi-misikini ndoba'awa pendua, ngkana pojanjino mia owosendo. Sa'arindo kumawi, raja La Misi-misikini te mia rahano te cinano La Misi-misikini ndobansulemo i lipu kuasa'ando.
Imembali mi'alao pdf. I larono pdf a'ai, io cula-cula a'ai ibinuri i larono otoluo pogau.
BACAHO
CULA-CULA
NSUERENO
