Cumula-cula'o io Wa Ode Samiyra
Ta'u 1978
Da'apo rekamano
Waode Ginunduri io randaano lakino lipu. Saade wakutuu tamano bei kolingka'a, te wakutuu a'iso ana hakono damorungkoko. Io minorungkoko'akono a'iso io Waode Ginundurimo arumai.
Wakutuuno tamano bei lingkamo ipe'oliwimo, “Ke impia-impia anangku ilahiri io tama mimpotorao, te keo cina mimpepateo.”
Wakutuuno ilahiri ipociba'ako io cina. Cinano te saluwuo mia i lipu a'iso ndomolike tendo pusi, rounomo ana arumai bendo pepateo, mangkaano indade isauri kamaasiakono hiina ndosimbiti bo mepateo. Ahirino ndokogau-gaumo, bendo basiako ana a'iso i tangke.
Sa'owoseno ana ncina arumai, ndowawaomo i saade tangke, ngineehako tangkeno Wansindoori-dori, sawo'ano opicu tangke te opicu mbolonga. Tetonga'ano indade lumingka Waode Ginunduri ip'onto opicu bigi kapa, kai ruru'o bei wawao i pobasiako'ando. Sando teusoa ri'asoa, saluwuo mia wumawaio ndobansulemo te ana a'iso ndobintaniomo i tangke arumai.
Kalembahino ipo'i-po'ia i tangke a'iso ipoweweu kapa rinuruno itonia bei pombula'o te bei weweu kae, te bei pamembalio pakeano tamano lumingkano itonia. Pakea wineweuno a'iso imondo saluwuo. Daaho sawu, sala, baju, kabensi, salenda, kaboo, te nsue-nsuereno. Pokono ikahu saluwuo. A'aimo karajaano Waode Ginunduri ilarono ipo'i-po'ia i tangkeno Wansindoori-dori.
Nai lembahi a'iko, ndohengga-hengga'o tamano bei teleumo saluwuo sara te mia i kampo a'iso ndosagaumo bendo ponsumbele sa'ulu wembe kando lamoho bo kabolosino ana ncina binasiakondo itonia. Reano wembe a'iso ndo'alao bendo po'ontoho'akono tamano, bo bukutiino potae anano cina lumahiri a'iso mono-monona ndopepateo.
Sabucuno a'iko ndongaji te ndo'alo'omo. Wakutuuno indade tumetonga ngumaji pociba'ako iteleumo tamano Waode Ginunduri arumai. Tamano ito'oriomo potae io ngaji te rame-rame a'iso io pe'alo'anomo anano cina pinepatendo a'iso. Ako mau ngka'arumai tamano hinapo iponsarunako to'u-to'u potae anano lumahirino ndopepateo, mau ipo'ontomo rea te koburuno anano, rounomo ito'orio rea a'iso inao reano manusia. Tamano larono anu a'ai imengkiri.
Ahirino ndo'uji'o kamononano, ndopompaka manu-manu dumaano ri'iso. Ako daho sa'ulu manu-manu ndongkolumpeo hiina ndociao mongkaa. Manu-manu a'iso ngeeno io Buubuu. Wakutuuno indade tumetonga ngumaji, sacumpuako manu-manu a'iso iko'uni te ipogau, “Bubu, he! Lakino lipu anamiu dai tangkeno Wansindoori-dori.” Ndoronge suarano manu-manu a'iso, lakino lipu a'iso papentaa'inda mia ngumajihakono, kai perorongei pendua suarano manu-manu itonia. Manu-manu a'iso pogaumo duka, “Buubuu he! Lakino lipu anamiu dai tangkeno Wansindoori-dori.” Sando ronge gauno manu-manu a'iso, tamano iparacaeamo to'u-to'u, io anano cina lumahirino arumai hiina ndopepateo ako kadi ndotako'o i tangkeno Wansindoori-dori. Lakino lipu a'iso i'amara tei ko'uni, “Ingkomiu a'ai me'akala'aku.”
Sabucuno iparinta'indamo saluwuo saragenti hako te saluwuo mia dumaano i kampo a'iso bendo hule bumoboiho ana cina a'iso, io tinakondo i tangkeno Wansindoori-dori itonia. Ndohulemo bumoboiho ana a'iso.
Cinano pepu'u wakutuu a'iso imopiimo larono tei mopii rounomo pikiri'ano anano bendo pepateomo tamano. Larono arumai cinano Waode Ginunduri hinamo itewangu ikolelomo i horo.
Sando teusoa ri'ita, ndopogaumo te ana ncina a'iso, taeno, “Tamau bou bansulemo ingko'o ubansule; hiina ubansule tumora ako bou bansule mate.” Sabucuno ana a'iso ilawani, “He, saragenti hako! Kadimo mibansule kami ngkuanio daidangku imondopo karajaangku kaku bansule.”
Ndobansulemo kando pongkuani i tamano, taeno, “Kua'iko imondopo karajaano ka bei leu.” Karajaano Waode Ginunduri io moweweu kapa sampe imembali pakea mondo bo tamano.
Tamano itena'indamo duka, “Maa saragenti hako, mihulemo maliwa, iseemo ipoweweu hapa-hapa, kadimo ibansule. Ibansule ri'ai hiina bei bansule tumora, ako bei bansule bo mate. Mingkuanio ungkude ilembahimo kusikorio.”
Ngkanamo a'iso nunu'o ndohulesio, sadia ipe'alasa'ako te nteenteno poweweu'ano pakea. Ngkanamo a'iso duka mia hako lumeleuno bumoboiho ndompekancihule.
Cumpe-cumpeno Waode Ginunduri ipe'alasa'ako dapo moligisi. Kaboboi kompenduano ipe'alasa'ako dapo mobosiki. Kaboboi kompentoluno ipe'alasa'ako dapo moningko. Kaboboi ngkopempaano, ipe'alasa'ako dapo mo'uluri. Kaboboi ngko'olimano, ipealasa'ako dapo monsuawi. Kaboboi ko'onoono ipe'alasa'ako dapo mohoru. Kaboboi iko'opicuno ipe'alasa'ako dapo modie. Kaboboi ikohoaluno ipe'alasa'ako dapo monseu.
Sa'arino sumeuho saluwuo pakeano tamano a'iso ndoleusiomo duka bei bansule'ako. Wakutuu a'ai ipe'alasapo duka. Cumpe-cumpeno bei pebahopo, sa'arino bei pekakesa, ngkambui-mbuino bei pakepo.
Ngkanamo a'iso maa saragenti hako a'iso ndohule ndobansule mongkuani i tamano Waode Ginunduri te'alasano kinuani'akono. Sa'arino mekakesa te pumake, saluwuo kamondono iterisomo, i'alaomo mbalo nsalaa, ponaa'ano pakeano tamano, wineweuno larono ipo'ia i tangkeno Wansindoori-dori, kando lako i rahano tamano, damo ntumaa-ntaa'o. Larono a'iso cinano Waode Ginunduri ikolelo terusu i horo te io badano samoru-morusumo, rounomo dapumikiri anano binasiakondo itonia bei pepateomo tamano.
Ilarono indade bumansule Waode Ginunduri te mia hako wumawaio, ndokogaugau'ako po'iano i tangkeno Wansindoori-dori arumai. Mia hako arumai mopii larondo ndoronge cula-culano ana a'iso.
Nai lembahi a'iko iteleumo ana a'iso i rahano tamano. Tamano ntumaa-ntaa'o itonia ikaduduo kai tena'o, “Poonemo i raha, ilembahimo kusiko-sikoriko. Ingko'o ngkaa-ngkaa'ai bou matemo.”
Wakutuu bei poone i rahano tamano, i'ontoho bo poone'ano kadio labu mentaso to'u, ke bei pindaio bei motapu karuno. I pecukanamo Waode Ginunduri, “Wa daida, wa paapa, beku pepinda'ako hapangku keku poone?” Tamano ilawani, “Pepinda'ako karuu, ka daho karuu.” Ipoone Waode Ginunduri, pepinda'ako karuno. Wakutuuno ipoone a'iso imotapumo karuno, rounomo anano esa a'iso imentaso.
Ipecukanamo duka, “Beku pepinda'akopo hapangku?” Tamano ilawani, “Wiciu.” Ipoone duka ana a'iso tei motapumo duka wicino.
Ngkanamo a'iso sa'arino wicino motapu, ipepinda'ako pa'ano, samotapuno pa'ano, i pepinda'ako ciano, samotapuno ciano, ipepinda'ako orahano, sa'arino a'iko kadino limano te we'uno.
Igoramo duka i tamano, “Beku pepinda'akopo hapangku keku poone?” Tamano ilawani, “Pepinda'ako we'uu.” Sabucuno igoramo, “Wa daida, powole empe i woino wamba.” Sabucuno ipowolemo empe daidano.
Sa'arino a'iko, sa bei gegere moone bei pepinda'ako we'uno, mbalo salaa kineni-kenino itonia icudapakomo i woino tamano. Sabucuno a'iko ipoonemo kai pepinda'ako we'uno, maka imotapumo ana a'iso salu-saluwuo botono kai mate. Bangkeno ana ncina mototapuno a'iso imantawu i tontono esa.
Mbalo cinudapakono itonia i'alaomo tamano, kai wungkahio. Sa'arino wumungkahio mangkaano kua'iko iko'ihiako pakea moiko hasilino karajaano ana mateno itonia, wakutuuno ipo'i-po'ia i tangkeno Wansindoori-dori. Sabucuno, pakea a'iso i wungkahiomo tamano kai pakeo. Pociba'ako saluwuo icoco bo inade, kabilanga i'arimo umukuru'o ka'owoseno tamano.
Sa'arino tamano pumake'o pakea a'iso saluwuo icoco te botono, kadipo kai sadara te ipepu'umo isoso'akono pemingkuno tumelauno a'iso. Inade ipepu'umo tumo'orio potae samononahano ana ncina a'iso, itoniano to'abi'inda hiina ida'a gunando ngkana ana tama kua'iko ana ncina duka idumaa gunando, rounomo ana ncina a'iso ndopontewaliako moweweu pakea pinaraluuno mia. Sai ari sumadari a'iso, tamano duka imopiimo duka.
Larono a'iso nai lembahi iteleumo bangke-bangkele bei po'ala api i rahano tamano ana ncina matemo itonia. Ako wakutuu aiso ipo'onto daho bangkeno manusia mototapu i tontono esa. Sabucuno i'alaomo bangke mototapu a'iso kai wawao i rahano kai naa'o i larono soronga. Alono alono isinene te jumaa bangke a'iso ipisilaa'o kai naa'akono dupa kalembahino picu minggu. Wakutuuno alono jumaa kampurahano, iwungkahiomo soronga a'iso, pociba'ako bangke mototapuno itonia itepo'umpumo pendua, tei toramo pendua ana ncina itonia.
Satewungkahino soronga a'iso, ana intonia iwangumo kai ko'uni i bangke-bangkele itonia, “Maka ilembahi kupocuri, apua.” Apuano a'iso ko'unimo duka, “Uuhu monona ilembahi upocuri. Ingko'o a'iko samononahano umatemo, botou imototapumo. Ku'ontoko i wakutuuno kulako moohalu tora-torano, kinaa binasiakondo te mo'ala api i rahando lakino lipu asoa, ingko'o i tontono esa, kaku rurukiko kaku wawako i rahangku.”
Sabucuno sawanguno ana a'iso ipogaumo duka, “He, apua, kuluhoo, beku pongkaa.” Apuano ilawani, “He, anangku, io hapamo bou kaa ri'ai, hiina ida'a kinaa. Ungkude a'ai io mia misikini. Ka beku po'awa mongkaa tabeano kulako i rahano lakino lipu, tamau, moruru tora-torano kinaa binasiakondo. A'iso duka keku pompotalo melogo te wembe. Keo ungkude mompotalono, io wembe sai mo'awano kinaa, keo ungkude motalono, wembe mompotalono, ungkude sai mo'awano kinaa. Mau ngkaa'iso, He! Ana kadi usabara, beku lako mohalu'akoko kinaa, sio-sionomo kaku po'awa.”
Wakutuuno apuano ibansule kadi po'awa saboto bio. Bio a'iso icia'akonomo kai kopo'o bio a'iso. Sabucuno ana a'iso iniatiako sabaramo hapoa-hapa mino’iliakono i kumawasano. Cumpe-cumpeno iniatiako kinaa, kadimo idumaa sabara giuno kinaa mewalo, kai niatiako raha te kamondono, maka idumaamo raha mondo saluwuo ihino moiko to'uno.
Pokono io hapa-hapa pinomonimo kadimo ikapo'o biono a'iso kai niati. Ahirino kabarakatino ana ncina a'iso ndopo'i-po'iamo te apuano i raha moiko a'iso, buke'ako kasanaa te kakaea moiko to'uno.
Imembali mi'alao pdf. I larono pdf a'ai, io cula-cula a'ai ibinuri i larono otoluo pogau.
BACAHO
CULA-CULA
NSUERENO
