Cumula-cula'o io Wa Ode Samiyra
Ta'u 1978
Da'apo rekamano
Buragil io tama larono ndo'opicu sansahinaa. Mia owosendo karajaano io mepombulaa.
Saade wakutuu tamando itena'inda bo modaga, iseemo ndopepombulaa. Sahinaano Buragil ndo'onoono ndolaha'o kangkuanino tamando bo modaga, Buragil hina i'ehe modaga, imoiliako bo tumambani tamano kumaraja i pombulaa.
Rounomo Buragil hina i'ehe modaga, tamano i'amara, tei namu-namu bo bumasiakono. Ndosagaumo tamano te sahinaano ndo'onoono, cinano nahina i'ehe.
Wakutuu a'iso ndopohalu'akonomo akala, ka'umpehano carano bendo basiako Buragil iseeako ito'orio. Akala inawando, bendo boboiho umusu i laro ngkeu mohalu jambu mente. Ndowawaimo Buragil i laro ngkeu, io tamano te sahinaano ndo'ono-onoono. Lingka'ando salemba-lembahi sa'ola-olai ndo'usu i laro ngkeu.
I tongano lingka'ando Buragil ito'orio duka namu-namuno tamano iwawaio i laro ngkeu, rounomo ikuanio io cinano. Ako mau duka ngkaa'iko ilahao ehe'ano tamano.
Salembahino a'iko ahirino ndoteusoamo i pu'uno jambu mente. Ndotena'omo Buragil moone i lalono jambu a'iso, tamano te sahinaano ndopesikori tontono pu'uno jambu. Wakutuuno Buragil dakumora mo'upu te mongkaa bakeno jambu a'iso, hina iponto'ori, tamano te sahinaahakono ndoda'amo i ri'iso. Buragil kadimo ipo'ia i lolono jambu a'iso, tei pocuri duka.
Saade wakutuu, pociba'ako damocuri mata malo ndoteleumo saguluma bawu wumawa'inda komondaando bawu owose to'u. Bawuhako a'iso ndoto'orio duka, i ri'iso daho te manusia, rounomo ndopompewoo woono manusia.
Komondaando bawuhako a'iso daho sa'ulu manu-manu kotoka-toka i rapano ndongeehako kincah. Manu-manu a'iso ndongeehakono kincah, rounomo sadia iko'uni “kincah.” Saluwuo mino'iliakondo bawuhako a'iso membali i-dumaa kadi ndotena Kincah a'iso kai ko'uni'ako kincah. Kendo mo'iliako kinaa bawuhako a'iso kadimo ndotena kincahndo ingee kincah, kadimo idumaa kinaa. Ngkanamo a'iso kalabiano manu-manu kincah a'iso.
Wakutuu a'iso Buragil sadia ipisi-pisilaa'o manu-manu kincah a'iso, tei banga rounomo io hapa-hapa mino'iliakondo bawuhako a'iso ndoparinta kincah.
Sabucuno saade wakutuu bawuhako a'iso ndotekocuri i tontono pu'uno jambu a'iso te komondaando tekocuri duka i padano jambu a'iso. Wakutuuno bawuhako a'iso ndotekocuri to'u ipina'imo Buragil dee-deede bei ala manu-manu kincah tumokano i rapano komondaando bawuhako a'iso. Sauri pengkaanakono tei kojaga to'u i'alaomo manu-manu kincah a'iso, nahina inamisio mau sade'ete komondaando bawuhako a'iso. Sabucuno a'iko Buragil ipina'i i wita kai polai, rounomo imemee baraako bawuhako a'iso ndopodea.
Wakutuuno Buragil i'olaimo minai ri'iso, nai lembahi ndopodeamo bawuhako a'iso kando ponto'ori kincahndo i rapano komondaando hinamo ida'a. Bawuhako a'iso ndo'amara te ndopamuru humohalu dai maina lako'ano manu-manundo a'iso. Bawuhako a'iso ndorahiako to'u manusia umalao kincahndo rounomo ri'iso daho manusia. Bawuhako a'iso ndohohaluomo kincahndo ndolaha-laha lamparano karuno, pesala'ano Buragil.
Maupo duka Buragil i'olaimo lingkano, ako imengkiri i laro wutono, imemee baraako bawuhako humohaluo ndosoreio, bei sijaraamo rounomo bawuhako a'iso toka bendo didiu'o. Pepu'u wakutuu a'iko, Buragil ipentaamo samaliwa, bei tena manu-manu kincah winawano itonia, bei pompacumbu keu bantala, bei membaliako tondo, bo kumampaino bawuhako a'iso, bei salamatiako Buragil. Manu-manu kincah sai mentelano a'iso iko'uniakomo “kincah” maka icumbumo keu ngkanao banguno tondo.
Nai lembahi a'iso Buragil ilingkamo duka te io bawuhako humohalu'o a'iso ndoterapamo i tondo a'iso, ndotekampamo bawuhako a'iso i tondo. Rounomo tondo a'iso ikampai lingka'ando, bawuhako a'iso ndokora kumekeio tendo pamotonu'o keuhako a'iso, sampe kando te'usu, bendo lausako humohalu dai maina manusia umalao kincahndo ilako.
Ngkanamo a'iso mau i'olaimo Buragil ilingka, ako sadia imengkiri, baraako ndo'awao bawuhako humohalu'o. Maka Buragil itenamo kincah bei ko'uniako “kincah,” bei pompadumaa kinaa bo kinaando bawuhako a'iso kendo teleu i ri'iso, kando pongkaa. Bawuhako a'iso ndo-teleumo i dumaahano kinaa itonia, kando pongkaa kinaa a'iso. Larono a'iko Buragil ilingka to'u-to'umo tei poleumo po'iaha ako itekampa i ri'iso rounomo daho te tahi i ri'iso. Buragil imemee baraako bawuhako humohaluo ndosoreio.
Iparinta'omo duka kincahno bei kouni'ako “kincah” a'iso iko'unimo “kincah” kadimo idumaa koli-koli kai limba Buragil i sawo'ano. Satelimbano i sawo'ano, bawuhako itonia ndoteleumo duka i wiwino tahi, ako hinamo ndotelimba ri'asoa, kadimo ndopentaa i ri'iso.
Wakutuuno Buragil iteusoamo i sawo'ano, ibaawa te io Wangkinamboro, kai pecukana, “Ingko'o mohapai, Apua?” Wangkinamboro a'iso i'amara ingeehakono apua. Iko'unimo Wangkinamboro a'iso i Buragil, “Beku kaako!” Iko'unimo Buragil, “Isee ukaa'aku, ungkude kupowawa kabaku imembali iculungikita.”
Sabucuno a'iko iparinta'omo kincahno bei ko'uniako “kincah” maka idumaamo kinaa i rahano kai pongkaa. Sabucuno a'iko Buragil ipesangomo bei lingka, ako Wangkinamboro a'iso hinapo i'ehesakono ke io manu-manuno hina icia'akono.
Buragil hina i'ehe ke io manu-manuno bei alao. Ako Wangkinamboro a'iso iko'uni, “Ke hina cia'aka'aku manu-manuu a'iko, beku kaako.” Imemee Buragil tei ehemo bei cia'akono manu-manuno a'iso, “Ako tabeano bou naa'o i peano galampano rahau te tabea daho te kabolosino.” Wangkinamboro a'iso ilahao kangkuanino Buragil, kai ciao saade taa'owu torompu bo kabolosino. Sabucuno a'iko i'alaomo kincah a'iso kai naa'o i pontena'ano Buragil.
Nai lembahi a'iko Wangkinamboro itekocuri, kai lako Buragil umalao pendua manu-manu itonia kai lingka. Larono lingka'ano iba'awamo duka te io Wangkinamboro. Ba'awando te Wangkinamboro ngko'oruano a'iso ipokana cula-culano te io ba'awano te Wangkinamboro cumpeno. Wakutuuno iba'awa te io Wangkinamboro ngko'oruano a'ai ipo'awa saade pandanga. Ilingkamo duka pendua tei powawamo io taa'owu torompu, pandanga te kincahno itonia.
Tetonga'ano dalumingka iba'awamo duka Buragil te io bangke-bangkele, kai gora'akono. Bangke-bangkele a'iso ilawani, “Hapai kau gora'aka'aku apua?” Ipogaumo Buragil, “Ungkude a'ai humohalu apua-apuahako saluwukomiu.”
Sabucuno a'iko iko'unimo bangke-bangkele a'iso, “Bou luhoomo, I ri'ai hinai da'a kinaa.” Ilawanimo Buragil, “Isee umengkiri, Apua, I'ompole kinaa, ungkude kupowawa manu-manu kincah membali iculungikita.”
Sabucuno itena'omo Buragil manu-manu a'iso bei ko'uni'ako “kincah” ipomoni kinaa, idumaamo sabara giuno kinaa mewalo. Sa'arino a'iko, ipomonimo raha, kadimo idumaa raha ikahu te io saluwuo kamondono. Ndopo'iamo Buragil te io bangke-bangkele i raha a'iso tendo sanaa.
Sabucuno a'iko bangke-bangkele a'iso ipecula-cula'akomo Buragil, “I ri'asoa daho saade kampo, io miano kabilanga ndopuramo, kumaa'inda Guruda; isee ulako i ri'asoa.” Ko'unimo Buragil, “Nahina kumemee, beku pokopepateo.” Sai poronge gauno a'iso, bangke-bangkele a'iso ibangahako Buragil. Sabucuno ipogaumo bangke-bangkele a'iso, potae inade iporonge kangkuani minai rajano kampo a'iso, inai inai mokopepateo Guruda a'iso bei pakawio te io anano. Ko'unimo Buragil, “Ungkude beku pokopepateo.”
Sabucuno a'iko ilakomo bangke-bangkele a'iso, mongkuani i raja, ri'asoa daho samia ana bo mokopepateo Guruda a'iso. Taeno raja, “Mainaomo ana a'iko? Lakomo boboiho kau wawaio i ri'ai maliwa.”
Bangke-bangkele a'iso ilakomo maliwa bumoboiho Buragil. Ihuleno Buragil umawa raja, imondo te io taa'owuno, pandangano te io manu-manu kincahno inaa'o i bahuno. Sateusoano i ri'ita iba'awamo te raja, ko'unimo raja i Buragil, “Anamo ngkana ingko'o a'ai bo mokopepateo Guruda a'iso? Saangkinomo tantarahako i lipu a'ai hinamo ndopokopepateo, boonopo ana ngkana ingko'o nahina idumaa ewangau.” Ilawanimo Buragil, “He, raja, isee mimengkiri, kadi mi'ontoho bukutiino beku pokopepateo mau ida'a tumambani'aku.”
Io raja te io saluwu'inda tantara i lipu a'iso ndobangahako kasegano Buragil bo pumepate Guruda mosogo a'iso. Ko'unimo raja i Buragil, “Keu pokopepateo Guruda a'iso, beku pakawiko te io anangku.” Ndopekalahamo io raja te io Buragil.
Sabucuno ihulemo Buragil i tana lapa, te io ewangano isandataomo. Pepu'umo Buragil sumikorio Guruda a'iso bei teleu, taa'owuno te io pandanga mentasono ipowawamo bo mengkaewangi te io Guruda a'iso kei teleu'ako. Nai lembahi a'iko, iteleumo Guruda owose a'iso, io kaweno kabilanga i'alumio kampo a'iso.
Buragil isadiamo ri'iso te saokudano bei gegere bo kumaa Buragil, Buragil ipepu'umo tumena kincahno, bei kora kumo'uniako “kincah,” kando lonso mperonga taa'owu te io pandangano, ndolola i laamoa dumidiu Guruda a'iso.
Guruda a'iso ipura mototapu pontotokiano taa'owuno, te imopuro po'uhukiano pandangano mengkalola-lolano i laamoa itonia.
Ngkanamo a'iso kalabiano te kabarakatino manu-manu kincah a'iso te io ewangano Buragil a'iso membali ndopakomingku wutondo.
Ahirino sando ari mengkaewangi, nahina ilembahi to'u imatemo Guruda mosega itonia. Raja te io tantarahako te io miahako mo'iano i kampo a'iso ndobanga te ndosanaa to'u i Buragil rounomo Guruda kumora dumidiu'inda imatemo.
Pinojanji'akono raja itonia te Buragil, ndopakawi'omo Buragil te io anano raja bo kabolosino jasano, te io Buragil ndo'engka'o imembali raja i lipu a'iso duka. Pepu'u wakutuu a'iso imembalimo raja, tei po'iamo i ri'iso, kai pontenamo raeatino bendo lako bumoboiho apuano (bangke-bangkele) itonia bendo po'ia te io mia rahano ndopokosalibu. Pepu'u wakutuu a'iso Buragil ijayamo te isanaamo namisino.
Saade wakutuu ndoteleumo tamano te sahinaano ndo'ono-'onoono, modaga te mo'oli kinaa i kampo a'iso, i raja'akonomo Buragil. Ndohulemo tumolai raja, bendo pesango modaga te mo'oli kinaa. Wakutuuno ndo'awa raja, ito'ori to'u'inda miahako a'iso io tamano te io sahinaahakono bumasiakono pi'aloano i laro ngkeu. Ipecukanamo Buragil, “Iseepo minto'orio ingkomiu ngineehako Buragil?” Ndolawani, “Oh, toto'orio, Buragil a'iko io ana mosa'ono dawu'a binasiakomai i laro ngkeu.” Sabucuno iko'unimo raja, “Buragil a'iko dai ri'ai.”
Ndopecukanamo duka, “Dai maina ana a'iko ngkangka'ai?” “Buragil dai wawo, io tumambani'aku.” Ndoko'unimo duka, “Miboboihakakai beto pepateo inade a'iko io ana mosa'ono dawu'a.”
Sabucuno raja ilakomo rope mbui samaliwa, kai bansule mpendua umawa miahako itonia, kai ko'uni “Ungkudemo a'ai Buragil; bemi mo'iliako hapa, ke bemi pepate'aku, kadimo mipepate'aku. Ungkudemo a'ai Buragil binasiako i laro ngkeu pi'aloano. Ngkangka'ai kumembalimo raja i lipu a'ai.” Sando poronge gauno raja a'iso, ndomemeemo te hinamo ndomosega pupepateo, rounomo io Buragil a'iso io rajamo tinolaindo itonia.
Sabucuno raja Buragil itena'indamo tamano te sahinaahakono bendo lako bumoboihakono cinano i lipundo, bei leu'ako umawa raja Buragil.
Sai teleu cinano Buragil, raja Buragil isaari'indamo bendo bansule i kampondo, te hinamo imembali ndopodaga te ndopo'oli kinaa i ri'iso, te hinamo ndo'ehesako'inda bendo usu i lipu a'iso.
Buragil membalino raja tei kawi te io anano raja itonia ikuasamo i lipu a'iso, tendo po'iamo saluwu'inda te io miarahano, apuano, te io cinano wutono, ndosanaamo, ndomewa tendo jayamo namisindo.
Imembali mi'alao pdf. I larono pdf a'ai, io cula-cula a'ai ibinuri i larono otoluo pogau.
BACAHO
CULA-CULA
NSUERENO
